Suriye İnsan Hakları Ağı’nın (SNHR) Suriyelilerin pasaport işlemlerinde karşılaştıkları zorluklara yer verdiği raporunda, Esed rejiminin pasaport çıkarma işlemini Suriye’de gerçekleştirdiği askeri operasyonları finanse etmek için kullandığını aktardı.
SNHR tarafından dün yayınlanan rapora göre, rejim Mart 2011’de başlayan halk isyanını bastırmak için çok sayıda devlet kurumunu seferber etti. Bu kurumlar arasında Göç ve Pasaport Dairesi de yer alırken, çok sayıda kurumun bağlı olduğu bu devlet dairesi, önemli bir askeri ve güvenlik rolü oynadı. Rejim devlet müesseselerini Suriye halkının parasını sömürmek için kullandı.
Esed rejiminin söz konusu devlet müesseselerinden kazandığı parayı, Suriye halkına karşı sürdürdüğü kanlı savaşını finanse etmek için kullandığına değinilen raporda, Suriye’de milyonlarca sivilin rejimin bombardımanlarından kaçmak için pasaport çıkarmak zorunda kaldığı ve yurtdışına giden sivillerin pasaportlarını yenileme zorunluluğu nedeniyle bürokratik işlemlere büyük miktarda para vermek zorunda kaldığı kaydedildi.
Raporda, Esed rejiminin pasaport işlemlerini iki aşamada yaptığı ve her iki aşamada da rejime bağlı mafya çetelerinin yolsuzluklarla süreci işlettiğine yer verildi.
Pasaport işlerinin iki aşamasına dair bilgi verilen raporda, şu ifadeler yer aldı;
“Esed rejimi, gösterilerin başladığı günden 2015 yılının Eylül ayına kadar, Suriye içinde ve dışında pasaport talep eden her vatandaş için güvenlik soruşturmasını zorunlu kıldı. Soruşturma süreci sonunda ise sivil protestolara katılanlara ya da muhalif gruplarda yer alanlara pasaport verilmedi. Rejim, normal yollarla pasaport alamayan vatandaşları pasaport mafyasına mecbur etti. Bu mafya çeteleri aracılığıyla pasaport çıkarmak zorunda kalan Suriyeliler ise pasaport için 5 bin dolara varan meblağlar ödemek zorunda kaldı.”
Rejimin 2015 yılında pasaport konusunda değişikliğe gittiğine değinilen raporda, rejim tarafından çıkarılan 17/2015 sayılı karardan sonra muhalif ya da rejim yandaşı olan bütün Suriyelilere pasaport çıkarma hakkı verdiği aktarıldı.
Raporda, Esed rejiminin ilerleyen dönemlerde 17/2015 sayılı kanunda değişiklik yaparak 2017 yılında 18 sayılı kanunu çıkardığına değinilen raporda, rejimin bu kanunla birlikte yurtiçinde ya da yurtdışında bulunan Suriyelileri pasaport çıkarırken ya da yenilerken 800 dolar ödemek zorunda bıraktığı vurgulandı.
Dünyanın en pahalı pasaport ücretlerinin Suriye’de geçerli olduğuna işaret edilen raporda, söz konusu kanunla birlikte muhaliflerin ya da hakkında arama emri bulunanların en fazla 2 yıllığına pasaport çıkarması kaydedildi.
Raporda, Suriye konsolosluklarının bulunmadığı birçok ülkede bulunan Suriyelilerin pasaport çıkarırken yaşadığı zorluklara da değinilirken, bu ülkelerde yaşayan Suriyelilerin 800 dolar olan pasaport ücretinin yanı sıra, konsolosluk bulunan ülkelere gitmek için de ayrıca uçak ve otel ücretleriyle büyük maddi külfetler altına girdiğine dikkat çekildi.
Pasaport çıkarmak isteyen Suriyelilerin yaşadığı zorlukların sadece maddi külfetlerle bitmediğine işaret edilen raporda, rejimin pasaport işlemlerinde güvenlik onayını şart koştuğu ve pasaport başvurusu yapan herkesin uzun işlemlere tabi tutularak protestolara katılanlara çeşitli zorluklar çıkardığı kaydedildi.
Raporda, askerlik yapmayan Suriyelilerin pasaport başvurusu esnasında yaşadığı zorluklara dair bilgi verilirken ise 20-42 yaş aralığında olan Suriyelilerin askerlik şubesinden de onay almasının şart koşulduğu bilgisi verildi.
Öte yandan, SNHR tarafından yayınlanan raporda verilen bilgilere göre, Esed rejimine bağlı güçler, 2011 yılından bu yana 8’i çocuk, 138’i kadın olmak üzere bin 249 kişiyi gözaltına aldı. Raporda, yalnızca başkent Şam’da 703 kişinin pasaport işlemleri esnasında rejim güçleri tarafından tutuklandığı ifade edildi.
Yurtdışında bulunan Suriyelilerin de konsolosluk yetkililerinin çıkardığı türlü zorluklarla uğraşmak zorunda kaldığına vurgu yapılan raporda, söz konusu yetkililerin daha fazla rüşvet kazanmak için pasaport çıkarma sürecini keyfi olarak uzattığına işaret edildi.
SNHR, rejimin pasaport çıkarmak isteyen Suriyelilere karşı uyguladığı bu prosedürler ve yüksek ücretleri insan hakları ihlali olarak değerlendirdiği raporda, Suriyelilerin her ülkede olduğu gibi 20 doları aşmayan ücretlerle pasaport çıkarma hakkına vurgu yaptı.
Ağ, raporda ayrıca, uluslararası topluma vatandaşların en temel hakkı olan seyahat hakkını askeri operasyonlarını finanse etmek ve vatandaşlara eziyet etmek için kullanan Esed rejimine, pasaport ücretlerini düşürmesi için baskı kurma çağrısı yaptı.